4مورد اختلالات خلقی در کودکان

🧠 تعریف دقیق‌تر اختلالات خلقی در کودکان

«اختلال خلقی» در واقع مشکل در تنظیم هیجانات و پایداری حالت روانی کودک هست.
یعنی احساسات کودک (مثل غم، خشم، شادی، بی‌حوصلگی یا بی‌انگیزگی) خارج از تعادل هستن و به جای اینکه موقتی باشن، پایدار و مزاحم عملکرد روزمره می‌شن.

مثلاً:

• کودکی که برای چند هفته بی‌حال، کم‌حرف و منزوی می‌شه

• یا کودکی که هر روز انفجارهای خشم داره و نمی‌تونه خودشو کنترل کنه

اینها ممکنه نشونه اختلال خلقی باشن، نه صرفاً “شیطونی” یا “بدرفتاری”.

---

اختلالات خلقی در کودکان: علائم، علل، تشخیص و درمان

کودک مبتلا به اختلالات خلقی در کودکان

اختلالات خلقی در کودکان یکی از مهم‌ترین مسائل سلامت روان است که تأثیر عمیقی بر رشد عاطفی، اجتماعی و تحصیلی آنها می‌گذارد. برخلاف تصور عمومی که این اختلالات را مختص بزرگسالان می‌دانند، اختلالات خلقی در کودکان نیز به وفور دیده می‌شود و نیاز به توجه ویژه دارد.

اختلالات خلقی در کودکان می‌تواند شامل افسردگی، اضطراب، اختلال دوقطبی و بی‌نظمی خلقی باشد که هر یک ویژگی‌ها و نحوه درمان متفاوتی دارند. شناخت علائم، علل و راه‌های درمان این اختلالات برای والدین، معلمان و متخصصان سلامت روان حیاتی است.

---

انواع اختلالات خلقی در کودکان

در میان انواع مختلف، رایج‌ترین اختلالات خلقی در کودکان شامل موارد زیر هستند:

• افسردگی شدید: افسردگی شدید یا اختلال افسردگی اساسی در کودکان با خلق افسرده یا تحریک‌پذیری حداقل به مدت دو هفته مشخص می‌شود. این اختلال ممکن است باعث کاهش علاقه به بازی‌ها و فعالیت‌های روزمره، افت عملکرد تحصیلی و مشکلات خواب و تغذیه شود.
• اختلال افسردگی مداوم (دیستیمیا):دیستیمیا نوعی افسردگی مزمن و خفیف است که برای حداقل یک سال ادامه دارد. کودکان مبتلا به دیستیمیا ممکن است خلق افسرده و بی‌انرژی داشته باشند و احساس بی‌ارزشی کنند.
• اختلال دوقطبی کودکان: نوسانات بین دوره‌های افسردگی و مانیا یا انرژی زیاد.
• اختلال بی‌نظمی خلقی مخرب (DMDD): این اختلال با تحریک‌پذیری شدید و طغیان‌های عصبی همراه است که به صورت مکرر و شدید اتفاق می‌افتد و عملکرد کودک را در خانه و مدرسه مختل می‌کند.

📘 بیشتر بخوانید در مورد اختلال دوقطبی در کودکان

---

علل اختلالات خلقی در کودکان چیست؟

دلایل بروز اختلالات خلقی در کودکان متنوع است، اما به طور کلی می‌توان آن‌ها را به سه دسته تقسیم کرد:

1. عوامل زیستی

عدم تعادل در انتقال‌دهنده‌های عصبی مانند سروتونین یا دوپامین در مغز می‌تواند منجر به بروز اختلالات خلقی شود.

2. عوامل ژنتیکی

داشتن والد یا بستگان درجه اول با سابقه اختلال خلقی، احتمال ابتلا را افزایش می‌دهد.
🔗 منبع خارجی – CHOP درباره اختلالات خلقی کودکان – DoFollow

3. عوامل محیطی

تجربه رویدادهای استرس‌زا مانند طلاق والدین، مرگ عزیزان، یا جابه‌جایی‌های ناگهانی، می‌تواند محرک بروز این اختلالات باشد.

---

علائم اختلالات خلقی در کودکان

شناخت زودهنگام علائم، کلید مداخله موفق است. شایع‌ترین نشانه‌های اختلالات خلقی در کودکان عبارتند از:

• غم یا بی‌علاقگی دائمی
• تحریک‌پذیری یا پرخاشگری
• تغییرات در خواب یا اشتها
• افت تحصیلی
• شکایات جسمی بی‌دلیل (مثل دل‌درد یا سردرد)
• افکار منفی یا خودکشی در نوجوانان

 

 

چگونه اختلالات خلقی در کودکان تشخیص داده می‌شود؟

🧩 دلایل بروز اختلالات خلقی در کودکان

• ژنتیک: سابقه خانوادگی در افسردگی یا اختلالات خلقی

• محیط: تنش در خانه، طلاق والدین، خشونت، بی‌توجهی

• تروما یا تجربه‌های منفی: مرگ عزیزان، آزار جسمی یا روانی

• عدم حمایت عاطفی کافی یا مقایسه دائم با دیگران

فرایند تشخیص شامل موارد زیر است:

• بررسی سابقه خانوادگی و شخصی سلامت روان
• ارزیابی روانشناسی توسط متخصص کودک
• مشاهده رفتار در محیط‌های مختلف مانند مدرسه و خانه
• مصاحبه با والدین و آموزگاران

👨‍⚕️ راهنمای مراجعه به روانشناس کودک

---

📌 نکته مهم:

اختلالات خلقی در کودکان با «لجبازی یا بدرفتاری» فرق داره. گاهی پشت رفتارهایی مثل گریه‌ زیاد، گوشه‌گیری یا حتی پرخاش، دردهای درونی و عاطفی پنهان شده.

 اختلال دوقطبی (Bipolar Disorder)

در این اختلال، کودک بین دو حالت متضاد نوسان می‌کنه:

• دوره شیدایی: پرانرژی، کم‌خواب، پرحرف، بدون ترمز

• دوره افسردگی: ناراحت، بی‌انگیزه، خسته و گوشه‌گیر

این نوسانات شدید و غیرقابل پیش‌بینی هستن و با شخصیت کودک اشتباه گرفته می‌شن.

 اختلال نوسانات شدید خلقی (DMDD)

اختلالی نسبتاً جدید که در کودکانی دیده می‌شه که:

• بسیار زود عصبانی می‌شن

• واکنش‌های افراطی و انفجاری دارن

• بین خشم، غم، و بی‌قراری جابه‌جا می‌شن

• اغلب با اختلالات رفتاری یا بیش‌فعالی اشتباه گرفته می‌شه

درمان اختلالات خلقی در کودکان

درمان مناسب برای اختلالات خلقی در کودکان می‌تواند شامل یک یا چند روش زیر باشد:

1. روان‌درمانی

یکی از روش‌های اصلی درمان اختلالات خلقی در کودکان، درمان شناختی-رفتاری (CBT) است که به کودکان کمک می‌کند افکار منفی خود را شناسایی و تغییر دهند.

2. دارودرمانی

در موارد شدیدتر، داروهایی مانند ضدافسردگی‌ها و تثبیت‌کننده‌های خلقی ممکن است تجویز شود. البته دارو درمانی باید تحت نظر دقیق پزشک متخصص انجام شود.

3. حمایت والدین و مدرسه

آموزش به والدین و معلمان برای حمایت بهتر از کودکان، ایجاد محیط حمایتی و کاهش استرس‌های محیطی از عوامل مهم بهبود کودک است.

🔍 نشانه‌هایی که والدین باید جدی بگیرن:

• تغییر ناگهانی در خلق کودک که بیش از دو هفته طول بکشه

• گوشه‌گیری یا انزوا

• تحریک‌پذیری شدید و بی‌دلیل

• افت تحصیلی

• بی‌انگیزگی، بی‌خوابی یا پرخوابی

• جملات نگران‌کننده مثل: «هیچ‌کس منو دوست نداره» یا «کاش نبودم»

  ✅ راهکارهای اولیه برای والدین

  1. گوش دادن بدون قضاوت: بذار کودک بدون ترس حرف بزنه

  2. رعایت نظم خواب، تغذیه و بازی: برنامه‌ریزی ثابت به ذهن کودک آرامش می‌ده

  3. ابراز محبت مداوم: کودک باید احساس کنه دوست‌داشتنی و مهمه

  4. در صورت شدت علائم، مراجعه به روانشناس کودک

  5. 📘 اگر دنبال درمان و مداخله تخصصی هستید:

     روانشناس کودک از تکنیک‌هایی مثل:

     • بازی‌درمانی (Play Therapy)

     • CBT (درمان شناختی-رفتاری کودکانه)

     • آموزش تنظیم هیجانات

     • همکاری با مدرسه و مشاور تحصیلی

     استفاده می‌کنه تا شرایط رو بهبود بده.

🔗 منبع خارجی – Verywell Mind در مورد درمان اختلالات خلقی – DoFollow

---

نتیجه‌گیری: مراقبت و آگاهی، کلید سلامت روان کودک

اختلالات خلقی در کودکان موضوعی جدی است که نیاز به توجه، آگاهی و اقدام به‌موقع دارد. والدین و معلمان نقش مهمی در شناسایی علائم اولیه و ارجاع کودک به متخصص ایفا می‌کنند. درمان زودهنگام می‌تواند از پیشرفت بیماری جلوگیری کرده و کیفیت زندگی کودک را به طور چشم‌گیری بهبود بخشد.

---

منابع معتبر برای مطالعه بیشتر

• Children’s Hospital of Philadelphia – Mood Disorders in Children and Adolescents (DoFollow)

• Verywell Mind – Types of Childhood Mood Disorders (DoFollow)

• مقالات مرتبط در سایت روانشناسی کودک ما